बैतडी : जिल्लाको डिलसैनी गाउँपालिका–६ गोकुलेश्वरस्थित गोलभेडामा डढुवा रोग लागेपछि किसानहरु चिन्तित भएका छन् ।

फल टिप्ने बेला गोलभेडामा डढुवा रोग लागेपछि व्यायवसायिक रुपमा तरकारी खेती गरिरहेका किसानहरु चिन्तित बनेका हुन् । रोगले गोलभेडा नष्ट भएपछि ५ रोपनी जमिनमा गोलभेडा लगाएका किसान हरिश नाथले करिब डेढ लाख बराबरको क्षति भएको बताएका छन् ।

डिलसैनी गाउँपालिका–६ चौंसेरामा ५० रोपनी भन्दा बढी जमीनमा लगाइएको गोलभेडा यस्तो रोगबाट बढी प्रभावित भएको हो । ‘बेमौसमी गोलभेडाबाट निकै कमाइ हुन्थ्यो । यो बर्ष डढुवाले सबै सखाप पारिदिँदा हामी मार्कामा परेका छौँ,’ किसान प्रेमसिंह मालले भने, ‘डढुवाका कारण गोलभेडा नष्ट हुँदा दुई लाख बढीको क्षति भएको छ । खेतभरी लगाएको गोलभेडा नष्ट भएको छ ।’

यस वर्ष छिटै चिसो सुरु भएको र रातीमा पर्ने तुसारोले डढुवाको संक्रमण बढेको किसान परमानन्द माल बताउँछन् । उनले भने ‘अन्य वर्ष अलि ढिलो चिसो सुरु हुन्थ्यो । तुषारो पनि ढिलै पथ्र्यो । यस बर्ष चाँडै तुषारो पर्दा गोलभेडा नष्ट भयो ।’

गोलभेडामा डढुवा लागेपछि किसानहरुले लगाएको खेतमा गोलभेडाका दाना काला हुन थालेका छन् । गोलभेडाको बोट र फल मर्न थालेको किसानहरु बताउँछन् ।
एक बोटबाट सुरु भएको डढुवा छोटो समयमै पूरै खेतमा फैलिन थालेपछि संक्रमणकै रुपमा लिएको किसानहरु बताउँछन् । यसले गर्दा आम्दानी नै शुन्य हुने उनीहरुको गुनासो छ ।

यसअघि लटरम्म गोलभेडा फल्ने गोकुलेश्वरमा यस वर्ष डढुवाले गर्दा अधिकांश किसानहरु प्रभावित भएका हुन् । बैतडीकै धेरै तरकारी हुने पकेट क्षेत्रमध्ये गोकुलेश्वर हो । व्यावसायिक तरकारी खेतीमै लागेका उनीहरुलाई पहिलो पटक यति ठूलो नोक्सान परेको बताइएको छ ।

क्षतिपुर्ति पाउँदैनन् किसान
व्यवसायीक तरकारी खेती नष्ट हुँदा पनि यहाँका किसानले क्षतिपुर्ति पाउने कुनै संकेत छैन । किसानहरु भने लाखौंको क्षति हुँदा क्षतिपुर्ति पाउनुपर्ने माग गर्दै आएका छन् ।

कृषि ज्ञान केन्द्र बैतडीका निमित्त प्रमुख कर्णबहादुर चन्द भने यहाँका किसानले वर्षेनी कुनै न कुनै रुपमा नोक्सान व्यहोर्ने यथार्थ सुनाउँछन् । तै पनि क्षतिपुर्ति दिने व्यवस्था नरहेको बताउँछन् ।

त्यसो त अगुवा किसान नै बाली बीमाबारे जानकार छैनन् । कसरी कहाँ यसको दावी गर्ने विषयमा पनि उनीहरु जानकारी नभएको बताउँछन् । कुनै न कुनै शिर्षकमा सरकारले क्षतिपुर्ति दिनुपर्ने उनीहरुको गुनासो छ ।

अगुवा किसान कृष्णदत्त भट्ट भन्छन्, ‘तरकारी खेतीमा हामी वर्षेनी विभिन्न क्षति व्यहोर्दै आएका छौँ । क्षतिपुर्ति पाउने तरिका हामीलाई थाहा छैन । हरेक वर्ष ठूलो नोक्सान कसरी व्यहोर्ने ?

सरकारले वाली विमा गर्ने किसानहरुका लागि विमांकमा ७५ प्रतिशत अनुदान दिने गरेको छ । कुनै वालीमा क्षति भएमा त्यसको प्रकृति हेरेर लागतको ९० प्रतिशतसम्म क्षतिपुर्ति दिने व्यवस्था छ ।